Cha mẹ nào cũng mong muốn con cái trở thành những người thông minh, tốt bụng, trung thực và dũng cảm. Thực tế là những phẩm chất này ở trẻ không phải tự nhiên có được mà là kết quả của cách dạy con từ cha mẹ.
Nhiều bậc cha mẹ nghĩ rằng chọn giáo dục con cái bằng việc kỉ luật nghiêm khắc sẽ mang lại hiệu quả. Nhưng thật sự không phải như vậy, đối với con gái việc áp dụng kỉ luật và dạy bảo sẽ dễ dàng hơn con trai vì sự đơn giản trong tính cách. Ngược lại, hầu hết đối với những bé trai sẽ có xu hướng nghịch ngợm, dễ nổi loạn, cực đoan và việc áp dụng kỉ luật nghiêm khắc là điều hoàn toàn không nên.
Trẻ con luôn học hỏi từ chính cuộc sống hàng ngày và cách hiệu quả nhất là làm mẫu và đối xử với chúng theo cách mà bạn muốn chúng đối xử với người khác, bằng tình thương và sự thấu hiểu chứ không phải la mắng hay sử dụng các biện pháp kỷ luật.
Khi bị phạt, trẻ sẽ cảm thấy tức giận và trở nên phòng thủ với mọi thứ xung quanh. Một loại hooc-mon có tên là Adrenalin sẽ nhấn chìm bọn trẻ trong cảm giác muốn chiến đấu thay vì hòa bình, hợp tác. Trẻ sẽ sớm quên những hành động xấu khiến chúng bị phạt và tạo cảm giác sợ hãi, muốn che đậy ở trẻ.
Thay vì phạt trẻ, bạn hãy quan tâm, yêu thương và trở thành những tấm gương để chúng noi theo. Khi đó, trẻ sẽ chấp nhận những quy tắc chúng ta đưa ra một cách dễ dàng hơn.
1. Trở thành bạn của con
Đối với một số người, việc trở thành bạn bè của con không phải là việc dễ dàng, nhất là khi bạn có nhiều việc phải làm, nhiều mối quan hệ phải quan tâm.
Hãy chứng minh cho con thấy bạn là một người bạn đáng tin cậy của trẻ, hạn chế tối đa việc la mắng trẻ, không cao giọng giảng giải khi bé mắc lỗi. Hãy dành thời gian lắng nghe, trò chuyện, chơi đùa cùng con. Điều này không chỉ giúp bạn hiểu con hơn, từ đó có cách dạy con phù hợp mà còn giúp gắn kết tình cảm gia đình.
2. Dạy con không sợ phạm sai lầm
Bạn có nhận thấy việc học hỏi kinh nghiệm từ những sai lầm của một người nào đó là một khả năng hiếm có. Điều đó không phải ai cũng có được nên con bạn không phải là trường hợp ngoại lệ. Do đó, con có quyền mắc lỗi để trưởng thành khi học hỏi kinh nghiệm từ chính những sai lầm của bản thân.
Đừng trách phạt con khi bé mắc lỗi, hãy chỉ ra những sai lầm mà bé có thể tránh… Điều này sẽ rất hữu ích cho con sau này.
3. Hướng dẫn con cách sửa sai
Hãy hướng dẫn con bài học này thật sớm để bạn có thể truyền tải những thông điệp của bản thân một cách dễ dàng nhất. Ví dụ như việc bạn dùng khăn giấy lau sạch sữa đổ của con, không phàn nàn và không xấu hổ. Khi trẻ lớn hơn, chúng sẽ bình tĩnh khi xử lý những cơn cáu giận với các em. Tấm gương về sửa lỗi và xin lỗi sẽ giúp con học một cách nhanh nhất.
Hãy nhớ rằng tất cả các hành vi sai trái cũng là một cách ứng xử theo một nhu cầu chính đáng nào đó (mặc dù sai).
Khi con hành động sai, chúng cũng có những lí do riêng. Lúc đó, bạn nên quan sát xem có phải trẻ đang cáu vì thiếu ngủ hay vì một lí do nào đó không. Hãy trò chuyện với con hoặc cho trẻ thời gian riêng để khóc và giải phóng cảm xúc xáo trộn bị kìm nén. Sau khi trẻ thỏa mãn những nhu cầu cơ bản trên, chúng sẽ hiểu và dừng những hành vi sai trái.
4. Dạy con tôn trọng mọi người
Tôn trọng người khác là một thái độ quan trọng mà con bạn nên có, bao gồm cả sự tôn trọng đối với bạn bè cùng độ tuổi và không phân biệt giới tính.
Bạn nên dạy con về thái độ tôn trọng, lễ phép với mọi người bằng chính việc làm của mình. Trẻ sẽ nhìn vào bạn và học hỏi. Đây là cách dạy trẻ hiệu quả nhất.
5. Dạy con tinh thần trách nhiệm
Tinh thần trách nhiệm là một trong những tính cách quan trọng bố mẹ cần trau dồi cho con. Khi bạn dạy một đứa trẻ có tinh thần trách nhiệm tức đang dạy chúng cách suy nghĩ trước sau về hành động mình cần làm.
Tại sao chúng phải làm vậy? Tại sao chúng không được phép làm vậy? Khi gây ra lỗi lầm chúng sẽ phải làm gì? Khi cha mẹ dạy đứa trẻ có tinh thần trách nhiệm, tất cả mọi việc chúng làm đều có sự cân nhắc, suy nghĩ.
Trách nhiệm không phải là bẩm sinh, nhưng có thể được giáo dục. Cha mẹ nên nhận ra sớm về tầm quan trọng của việc phát triển ý thức trách nhiệm đối với con cái. Vậy làm thế nào để tu luyện? Cha mẹ thường có thể “ủy thác” một số nhiệm vụ cho con cái của họ. Chẳng hạn, khi mẹ ốm, người cha có thể yêu cầu con giúp đỡ việc chăm sóc mẹ, làm việc nhà. Hoặc có thể hướng dẫn con tự thực hiện một số việc vặt trong cuộc sống hàng ngày.
6. Để con vui chơi đúng nghĩa
Đối với trẻ, việc vui chơi thỏa thích đóng vai trò vô cùng lớn trong việc xây dựng các kỹ năng. Có lẽ ai cũng biết trẻ thông minh hay không là do di truyền, nhưng để phát huy tối đa sự thông minh của con thì môi trường con sống mới là điều ảnh hưởng lớn nhất.
Hãy để con được vui chơi, chạy nhảy thỏa thích cùng các bạn. Thông qua các hoạt động này, con sẽ tự mình khám phá ra nhiều điều bổ ích đồng thời học được rất nhiều từ các bạn của mình. Mỗi hoạt động mà bé được tham gia sẽ giúp bé tích lũy kiến thức về lĩnh vực đó. Càng nhiều kinh nghiệm học hỏi thì bé sẽ càng thông minh. Hơn nữa, vận động khi vui chơi lại vô cùng có ích cho sức khỏe và sự phát triển thể chất của con.
7. Khen ngợi con
Nhiều phụ huynh lo sợ khen ngợi con sẽ khiến con trở nên kiêu căng và ảo tưởng về khả năng của mình. Trên thực tế, lời khen đúng lúc và đúng cách sẽ mang đến những hiệu quả bất ngờ.
Trẻ nhỏ rất nhạy cảm, và chúng nhạy cảm với cả những lời khen mà nhiều khi cha mẹ tưởng rằng con sẽ rất vui khi được nghe. Con cần một lời khen trong đó có hành vi, quá trình cụ thể chứ không phải những câu khen ngợi mang tính khái quát. Ví dụ như khi con giúp mẹ quét nhà, thay vì nói “Con giỏi quá!” mẹ nên nói với con: “Con thật tốt bụng khi đã giúp đỡ mẹ quét nhà!”.
8. Giúp đỡ con
Lấy ví dụ như việc tập ngồi bô, bạn sẽ phải giúp con ở những lần đầu. Nhưng khi con đã làm nhiều lần, chúng sẽ tự tin hơn và có thể tự làm. Điều này cũng tương tự như khi bạn dạy con nói lời Cảm ơn, Đợi đến lượt, Không làm quên đồ, Làm bài tập về nhà và nhiều điều khác nữa. Tạo thói quen là một điều rất quan trọng giúp trẻ có những khung hướng dẫn xây dựng những kỹ năng cơ bản, giúp hình thành tính cách. Bạn có thể nổi điên với việc trẻ liên tục quên áo khoác nhưng việc la mắng không giúp trẻ ghi nhớ.
9. Kiên nhẫn
Dạy dỗ con cái lúc nào cũng cần đến sự kiên nhẫn của cha mẹ. Nhưng không phải trong tình huống nào cha mẹ cũng có thể giữ được kiên nhẫn đối với con. Những lúc như thế này, hãy luôn nhớ rằng con vẫn dang còn nhỏ, chưa ý thức được đầy đủ những gì mình làm, rằng điều gì mới là quan trọng nhất, niềm vui của con hay nguyên tắc của người lớn? Cuối cùng, hãy cố gắng hít thở sâu, bỏ mọi chuyện qua 1 bên và đếm đến 10 trước khi hành động bất cứ điều gì trước rắc rối mà con đang gây ra trước mắt mình. Chỉ nên giải quyết mọi chuyện khi mình đã thật bình tĩnh.
10. Đồng cảm và thấu hiểu
Đồng cảm và thấu hiểu là yếu tố then chốt để thiết lập kỷ luật mà không gây tổn thương cho con trẻ. Trong trường hợp bé quên hoặc làm sai điều gì đó, đừng vội trách mắng con. Hãy hiểu rằng con hay bất kỳ đứa trẻ nào khác đều không hoàn hảo. Tất nhiên vị phụ huynh nào cũng muốn nhấn mạnh vào một vài quy tắc nhưng trước khi đưa ra những nguyên tắc này, hãy quan tâm đến cảm xúc của trẻ. Khi trẻ cảm thấy được hiểu, chúng sẽ chấp nhận những nguyên tắc mà cha mẹ đưa ra một cách dễ dàng hơn.
Ví dụ như khi con đi học về và bỗng dưng cáu kỉnh và đóng sập cửa lại. Thay vì la mắng và hét lên với con, hãy thử đặt mình vào vị trí của con. Biết đâu ngày hôm nay là một ngày tồi tệ ở trường đối với con. Chính bởi sự đồng cảm với con một cách chân thành, cha mẹ có thể khiến con mở cửa ra và kể cho mình nghe chuyện gì đã xảy ra và chia sẻ cảm giác hiện giờ của chúng.
Nuôi con đã khó, dạy con đúng cách còn khó hơn nhiều lần. Hơn tất cả, sự quan tâm yêu thương trọn vẹn từ cha mẹ chính là phương pháp dạy con đúng cách, giúp trẻ phát triển trí tuệ và khả năng tư duy tốt hơn. Hi vọng những chia sẻ trên đây sẽ giúp ích nhiều cho các bậc làm cha mẹ trong việc định hướng giúp con phát triển một cách toàn diện.